Ech, nauka zdalna – czyż to nie zmora wielu wykładowców uczelni wyższych? Ciągle wyłączone kamery, brak odpowiedzi oraz reakcji studentów na zadawane im pytania, brak efektywnej współpracy między uczniami, bierna nauka, niskie wyniki w przyswajaniu wiedzy. Niestety, nauka zdalna to przeniesienie standardowego sposobu nauczania do świata online jeden do jednego. Oznacza to, że zmienił się jedynie środek przekazu, a metodyki edukacyjne pozostały te same. Ten system się nie sprawdza, bo nie miał prawa się sprawdzić. I choć moje słowa mogą wydawać się dość pesymistyczne, nadal wierzę w to, że jesteśmy w stanie stworzyć system, w którym nauczanie online będzie o wiele bardziej efektywne niż to, które znały dotychczas uczelnie wyższe – jeśli tylko wprowadzimy pewne zmiany.
W tym miejscu zadaję sobie pytania o to, co można zrobić, aby zajęcia zdalne były efektywne, aby nie zniechęcać do nauki, tylko rozpalać ciekawość i chęć zdobywania wiedzy wśród studentów. Zastanawiam się też, jak należy motywować do poszukiwania własnych rozwiązań, w jaki sposób pokazywać, jak może wyglądać efektywna współpraca, jak uczyć odpowiedzialności. Odpowiedzią na moje pytania i aktualne potrzeby nauczania może być metoda experiential blended learning. Sam blended learning łączy w sobie naukę twardą i miękką, online i offline oraz indywidualną i grupową – liczba opcji jest tutaj nieograniczona, a system może być dopasowany bezpośrednio do danej grupy szkoleniowej. Aktualny postęp technologiczny daje ogromne możliwości zmian na rynku edukacyjnym. Zapotrzebowanie na metody alternatywne wobec tradycyjnych sposobów edukacji rośnie z dnia na dzień. Koncepcją, którą należy dodać do blended learningu, jest experiential learning, co w języku polskim oznacza nauczanie przez doświadczenia – tak otrzymujemy experiential blended learning. Kombinacja ta pozwala nam na rozbudzenie potencjału i samoregulacji uczniów.
Czym jest blended learning?
Blended learning jest używany już od dłuższego czasu, a polega na połączeniu co najmniej dwóch różnych metod podejścia do uczenia się – wszystko zależy, oczywiście, od sytuacji i poziomu komplikacji. Edukacja ta koncentruje się na uczniu, a nauczyciele pełnią funkcję mentorów, nie instruktorów. Blended learning, zależnie od zaimplementowanego sposobu nauczania, pozwala uczniom sprawować kontrolę nad materiałem, bo to student sam wybiera, gdzie i kiedy oraz z jaką prędkością podejdzie do materiału. Umożliwienie swobodnej nauki polepsza przyswajanie wiedzy, bo pozwala robić to w komfortowych dla studenta warunkach, w efektywny i zindywidualizowany sposób. Czasem nauka może zakładać czytanie książki, innym razem dyskusje grupowe, symulacje lub mentoring. Blended learning jest bezpośrednio nastawiony na zmiany w percepcji studenta.
Nauczanie przez doświadczenia, czyli experiential learning
Zanim połączymy dwa składniki w teorii experiential blended learning istotne jest, aby zrozumieć, na czym polega nauczanie przez doświadczenie. Teoria ta została opracowana przez Davida A. Kolba i pokazuje ona ogromne różnice w podejściu do wszystkich form uczenia się, rozwoju i zmiany przy porównaniu z teorią nauczania aktualnie wykorzystywaną w szkolnictwie. Uczenie się przez doświadczenie opisuje idealny proces uczenia. Dzięki nauce przez doświadczenie człowiek rozumie siebie jako osobę uczącą się całe życie i ma możliwość kontroli nad własnym rozwojem. Sposób, w jaki się uczysz, to sposób, w jaki ogólnie podchodzisz do życia, w jaki rozwiązujesz problemy, podejmujesz decyzje. Doświadczalny proces uczenia się wspiera też poprawę wydajności.
Experiential blended learning
Środowisko blended learning pozytywnie wpływa na doświadczenia edukacyjne studentów i pomaga zwiększyć zaangażowanie, obejmując nie tylko interakcję między uczniem a nauczycielem, ale również interakcję z rówieśnikami oraz cyfrową interakcję online. Pamiętajmy, że to właśnie procesy poznawcze i indywidualne predyspozycje mają wpływ na to, jaki sposób nauki będzie najbardziej odpowiedni. Dostosowanie go do potrzeb studenta jest czynnikiem, który może wpływać na skuteczną edukację. Nauka zdobywana przez doświadczenie wymaga refleksji oraz myślenia abstrakcyjnego, które pomaga w wyciągnięciu wniosków i prowadzi do podjęcia decyzji o działaniu. Dzięki temu uczeń angażuje się w aktywne eksperymenty i może wypróbować zdobytą wiedzę. W opisywanym systemie nauczania doświadczenia uczniów są wzmacniane dzięki możliwościom, jakie daje technologia. Uczniowie mają do dyspozycji różnorodne narzędzia i media, dzięki którym możliwe staje się dopasowanie nauki do indywidualnych preferencji i potrzeb. Zatem experiential blended learning umożliwia swobodną naukę i przyswajanie wiedzy w momentach komfortowych, w sposób zindywidualizowany, nastawiony na zmianę percepcji studenta. Technologia umożliwia sprawniejsze posługiwanie się treścią, a wykładowca jest dostępny dla studenta, szczególnie w momentach, w których student ma trudności – ten sposób nauki pozwala więc na ciągły kontakt z prowadzącym.
I choć koncept działa w pewnych ramach czasowych, uczniowie w momencie, gdy sami się uczą, dostosowują czas nauki pod własne preferencje. W trakcie nauki, gdy realizowane są spotkania jeden na jeden, mentorzy mają możliwość wspierania tych uczniów, którzy mogą potrzebować więcej uwagi. Jednak podczas pracy zgodnie z metodą experiential blended learning uczniowie muszą wykazać się większą autonomią, samoregulacją i niezależnością, aby odnieść sukces.
Do zalet metody experiential blended learning możemy zaliczyć:
- bezpieczniejsze środowisko do nauki,
- autonomię ucznia,
- większe zaangażowanie uczniów,
- interaktywny proces uczenia się,
- lepsze zrozumienie,
- szczegółowe analizy,
- pracę na prawdziwych projektach,
- to, że teoria jest ugruntowaniem wiedzy, a podstawą jest praktyka.
Dodatkowym plusem wykorzystania blended learningu jest obniżenie kosztów nauki stacjonarnej. Tutaj zmniejszenia kosztów możemy się doszukiwać m.in. w pieniądzach przeznaczanych na rozmieszczenie uczniów w fizycznych salach lekcyjnych oraz w kwotach wydawanych na podręczniki. Oczywiście, zajęcia laboratoryjne, pozwalające na przeprowadzenie badań (np. z zakresu eye-trackingu), powinny już odbywać się w bezpiecznym i specjalistycznie przygotowanym środowisku, jednak wspomniane koszty nadal będą dużo mniejsze niż przy ciągłej pracy w środowisku fizycznym. Wielkim plusem jest także dedykowana platforma do nauki. To element, dzięki któremu nauka staje się znacznie przyjemniejsza, bo tego typu platformy dają możliwość np. automatycznego wyświetlania odpowiedzi w przypadku testów czy informacji zwrotnej, która jasno przedstawia postępy. To umożliwia z kolei zbieranie i pomiary postępów w nauce oraz dostarczanie informacji nie tylko prowadzącemu, ale przede wszystkim uczniowi, który dostaje jasne komunikaty o swoim poziomie wiedzy i o tym, nad jakimi elementami należy pracować. Tego typu platforma pomaga również mierzyć czas pracy i wykazuje postępy w realizacji kolejnych etapów materiału, co pomaga wypracowywać odpowiedzialność wśród uczniów. Mentorzy mogą szybko wprowadzać najnowsze trendy oraz zmiany w programie nauczania, na bieżąco go modyfikując i dostosowując do grupy.
Podsumowując: experiential blended learning jest wyjątkowym doświadczeniem. Pomaga uczniom pracować nad pewnością siebie dzięki nauce dostosowanej do indywidualnych potrzeb. Efekty tej nauki są widoczne, a kary i nagrody wycofane. Metoda zachęca do dyskusji i współpracy, wspiera też w rozwijaniu odpowiedzialności i zdolności poznawczych. Jeśli chodzi o dyskusję, uczeń podczas nauki konfrontuje swój punkt widzenia nie tylko z wykładowcami czy z innymi studentami, ale – co równie ważne – z materiałami z kursu, co prowadzi do aktywniejszej nauki i większego zaangażowania w cały proces. Każda część nowego materiału stosowana jest w praktyce pod okiem doświadczonego mentora, dzięki czemu studenci mogą uzyskać pełne zrozumienie każdego zagadnienia.