Jeżeli Twoim celem jest zbudowanie odnoszącego sukcesu biznesu, musisz wyróżnić się na tle konkurencji. Aby to zrobić, musisz wiedzieć, jakie są Twoje konkurencyjne firmy i co oferują na rynku. Nie jest tajemnicą, że masz te same cele i tych samych odbiorców, co Twoi konkurenci. Przeprowadzenie badania konkurencji pozwoli Ci zoptymalizować działanie Twojego produktu.
Czym jest ewaluacja?
Ewaluacja to proces o charakterze praktycznym, którego zadaniem jest ustalenie statusu produktu. Najczęściej ewaluacja jest rozumiana jako proces zbierania i analizowania informacji, realizowany za pomocą analizy, syntezy, generalizacji, wnioskowania.
Ewaluacja – jak to się robi?
Ewaluacja w odniesieniu do konkurencji i rynku może być przeprowadzona na każdym etapie projektu. Zazwyczaj realizowana jest w formie:
- ex-ante – przeprowadzana przed działaniem; jej celem jest ocena trafności zamierzonych przedsięwzięć zgodnie z celami projektu,
- mid-term – przeprowadzana podczas trwania projektu; pozwala poddać ocenie osiągnięte już etapy, jednak w odniesieniu do realizowanego produktu, a także modyfikować działania w taki sposób, aby lepiej dojść do zamierzonych celów,
- ex-post – przeprowadzona po zakończeniu projektu; jej celem jest zbadanie długoterminowych rezultatów, a oprócz tego ocenia realizację każdego z etapów.
Jak powinien wyglądać przebieg ewaluacji?
Aby ewaluacja dostarczała adekwatnych odpowiedzi i rzetelnych informacji, musi być wykonana sumiennie i ostrożnie.
- Planowanie – opracowanie koncepcji badań
Aby zacząć proces ewaluacji, należy zastanowić się nad jej celami oraz właściwym sposobem jej przeprowadzenia. Na jakie pytania pomocnicze pytania warto sobie odpowiedzieć?
- Co? – czyli przedmiot badań (projekt, pewien aspekt działań itp.)
Na początek musisz wybrać temat badania ewaluacyjnego, czyli to, co chcesz ocenić. Co należy przeanalizować, aby uzyskać informacje potrzebne do oceny? Warto pomyśleć o zamierzonych celach projektu i ich oczekiwanych efektach. Realizacje celów ogólnych możesz badać poprzez ogólne oddziaływanie projektu, cele szczegółowe poprzez uzyskane wyniki, a operacyjne – poprzez otrzymane produkty.
- Jak? – sposób dokonania ewaluacji
Kiedy już wiesz, co chcesz zbadać, czas pomyśleć o tym, jak przeprowadzić badania. Zastanów się, którą metodę badawczą wybierzesz jako narzędzie oceny i jakimi kryteriami oceny będziesz się posługiwać. Podstawowe kryteria oceny to trafność, efektywność, skuteczność oraz możliwość zastosowania.
- Kto? – wykonawca, adresat, badana grupa
Dla kogo przeprowadzana jest ewaluacja? Czy będzie to ewaluacja wewnętrzna, na użytek organizacji? A może przeprowadzana jest dla grantodawcy? Kto przeprowadzi ewaluację?
Kto zostanie objęty badaniem? Wszyscy uczestnicy czy wybrane osoby? Pamiętaj, że to będzie zależnie od przyjętej metody badawczej.
- Ile? – zasoby potrzebne do dokonania ewaluacji
Ostatnim aspektem do rozważenia w fazie planowania są wszystkie zasoby potrzebne do przeprowadzenia ewaluacji: czas, zespół (eksperci) lub środki finansowe.
- Realizacja badania – zbieranie informacji
Dane wymagane do oceny można zbierać na różne sposoby, ponieważ istnieje wiele metod zbierania danych potrzebnych do dokonania ewaluacji. Pierwszym źródłem informacji jest analiza dokumentów (tzw. informacje zastane).
Do analiz ilościowych najczęściej wykorzystuje się tabele, zestawienia i raporty, natomiast do badań jakościowych wykorzystuje się opisy projektów i raporty merytoryczne.
Innym sposobem jest zbieranie informacji od uczestników projektu, najczęściej przez ankiety, które zawierają zamknięte i ustandaryzowane pytania, umożliwiające łatwą analizę. Minusem jest jednak to, że odpowiedzi są mało elastyczne.
Wywiady indywidualne służą do pozyskania informacji jakościowych i opinii od osób zaangażowanych w projekt.
Grupy fokusowe to ustrukturyzowana dyskusja prowadzona przez moderatora (zazwyczaj ewaluatora). Popularne są również obserwacje uzyskane poprzez bezpośredni udział w działaniach w ramach projektu.
- Zestawienie i analiza danych – zrozumienie konkurencji
Analizę danych w odniesieniu do ewaluacji konkurencji najczęściej wykonuje się w sposób jakościowy. Czasami przydatna jest również metoda ilościowa, kiedy – na przykład – porównujemy dane statystyczne. Analiza jakościowa dotyczy opisu, poznania i zrozumienia badanych zjawisk. Wyodrębnia czynniki odpowiedzialne za dane zachowanie bądź rezultat.
Najpopularniejsze metody analiz
- Analiza słabych i mocnych stron (SWOT)
SWOT to metoda planowania strategicznego oparta na czterech elementach: mocnych i słabych stronach oraz szansach i zagrożeniach. Struktura SWOT pomaga ocenić czynniki wewnętrzne (mocne i słabe strony) i zewnętrzne (szanse i zagrożenia), które następnie wpływają na decyzje dotyczące produktu lub projektu.
Metoda ta jest powszechnie stosowana w planowaniu strategicznym w celu identyfikacji potencjalnych przewag konkurencyjnych. Jest to także popularna metoda w analizie konkurencji UX, ponieważ pozwala szybko wykryć problemy z produktem i zdecydować o kierunku działania.
Rezultatem tej analizy może być formułowanie wniosków dotyczących przyszłości danego projektu.
Analiza SWOT jest wysoce funkcjonalnym narzędziem do analizy konkurencji, ale może nadmiernie upraszczać czynniki ograniczone do czterech kategorii. Bez dalszych badań i analiz danych SWOT może wpłynąć na jakość analizy.
- Benchmarking
Polega na porównywaniu między sobą projektów oraz organizacji działających w tej samej tematyce czy branży. Tak następuje uczenie się od siebie – wymiana doświadczeń, zastosowanych rozwiązań, zidentyfikowanie tego, co działa, i tego, co nie działa.
Benchmark ma być zatem narzędziem, które pomaga w inwentaryzacji różnych ruchów w obszarze tej samej działalności. Ułatwia opracowanie strategicznego dokumentu, który będzie zawierał szczegółowe zestawienia porównań.
Benchmark projektowania stron internetowych polega na porównaniu punkt po punkcie i w sposób całościowy wydajności UX usługi cyfrowej (produktu) w porównaniu z konkurencją.
- Raportowanie
Raportowanie odbywa się poprzez interpretację i syntezę zebranych informacji. W rezultacie powstaje raport ewaluacyjny, w którym zebrane wnioski są uogólniane, a następnie tworzony jest model przyszłych działań.
Raport ewaluacyjny powinien zawierać wszystkie etapy ewaluacji. Zaczyna się od przedmiotu badania i kontekstu ewaluacji (czyli wyjaśnienia, co i w jaki sposób zostało zbadane oraz w jakich okolicznościach), następnie wspomina procedury badawcze i przedstawia wyniki badań (czyli zgromadzone dane, interpretację danych, wyniki), a kończy wnioskami z ewaluacji (ukazaniem specyfiki obszaru badań – zalet i słabości) i rekomendacjami (zaleceniami i sugestiami, ułatwiającymi podejmowanie decyzji).
Jak wykorzystać zdobyte informacje?
Uzyskane informacje z ewaluacji można zastosować w co najmniej trzech obszarach działalności organizacji.
- Przede wszystkim wyniki ewaluacji dostarczą Ci informacji o tym, czy Twoje produkty i produkty konkurencji odpowiadają na potrzeby użytkowników. Czy uśmierzają ich punkty bólu i rozwiązują problemy, z którymi użytkownicy się mierzą? To świetny punkt wyjścia do tego, aby ocenić sukces Twojego produktu i zastanowić się, czy nie wymaga on ulepszenia i udoskonalenia. Być może konkurencja już jest o krok do przodu?
- Dzięki ewaluacji dowiesz się, czy obecny sposób zarządzania, strategia firmy, przynoszą zamierzone rezultaty. Informacje uzyskane w trakcie procesu ewaluacji mogą pomóc Twojej organizacji w walidacji wybranych strategii, kwestionowaniu ich, ulepszaniu planów, identyfikowaniu błędów i tworzeniu ewentualnej przestrzeni do poprawy. Wpływaj na integrację zespołu, wspólnie świętując sukcesy, chwaląc realizatorów projektów i analizując problemy, aby znaleźć nowe rozwiązania.
- Zbudujesz wiarygodność organizacji. Wyniki oceny pomogą wzmocnić wiarygodność Twojej organizacji i uzyskać wsparcie partnerów i sponsorów. Ewaluacja to proces, dzięki któremu możesz zweryfikować, w jakim stopniu projekt osiągnął zamierzone rezultaty. Prawidłowo przeprowadzona i przedstawiona ewaluacja może służyć do poszerzania wiedzy i umiejętności, dzielenia się informacjami i poznawania skutecznych rozwiązań. Pozwala to rozpoznać mocne strony Twojego projektu i zidentyfikować niedociągnięcia lub błędy.
Po co przeprowadzać analizę konkurencji w projektowaniu UX?
Analiza konkurencji jest jedną z kluczowych części badań UX. To idealna okazja dla projektantów, aby dowiedzieć się i wykorzystać to, co działa, a uniknąć tego, co nie działa. Analiza konkurencji pomaga zidentyfikować mocne i słabe strony oferowanych produktów oraz opracować skuteczne strategie produktowe w celu uzyskania zwycięskich wyników. Dzięki niej możesz także wychwycić luki, aby uzyskać przewagę konkurencyjną na rynku.
Skąd możesz wiedzieć, czy Twój produkt posiada tę przewagę konkurencyjną? Zacznij od spojrzenia na swoich konkurentów!
Wgląd, jaki projektanci uzyskują dzięki analizie konkurencji, pomaga opracowywać im jeszcze lepsze produkty i skuteczniejsze projekty UX. W czym jeszcze pomaga firmom wiedza o konkurencji?
- W ocenie, które miejsce produkt lub projekt zajmuje na rynku
- W zdefiniowaniu luk na rynku
- W poznaniu mocnych i słabych stron konkurencji
- W zidentyfikowaniu zalet i wad produktów
- W opracowaniu strategii wejścia na rynek
Na koniec…
W świecie, w którym kreatywne umysły nieprzerwanie wymyślają coś nowego, bardzo ważne jest, aby przestudiować konkurencyjny krajobraz przed rozpoczęciem pracy nad projektem. Przemyślana analiza konkurencji UX może dostarczyć cennych informacji, które skłonią Cię do wdrożenia udanych rozwiązań projektowych.