Dziś chciałbym skupić się na projektowaniu dla seniorów. Według prognoz GUS przewidywana liczba ludności w Polsce w wieku 60 lat i więcej już w roku 2030 będzie wynosiła 10,8 mln. Z kolei już w 2050 r. osób w tym wieku na terenie Polski będzie mieszkać, aż 13,7 mln, tym samym stanowiąc 40,4% społeczeństwa. Te dane łatwo obrazują, iż seniorzy już za 30 lat będą stanowili ponad 40% naszego społeczeństwa. Wraz ze wzrostem populacji seniorów rośnie zapotrzebowanie na przystępną technologię. Wielu z seniorów ma problemy związane z korzystaniem z tradycyjnych interfejsów ze względu m.in. na zaburzenia wzroku, słuchu, bądź też motoryki. Ponadto seniorzy wykazują również trudności ze zrozumieniem skomplikowanego języka używanego w oprogramowaniach, czy na stronach internetowych. Oczywiście, nie każdy senior będzie cechował się wszystkimi problemami związanymi z wiekiem, co więcej, część z seniorów nie będzie odznaczała się żadnymi. Jednak wychodząc na wprost wielu problemom, temat ten stał się niezmiernie ważny i nie może zostać pominięty podczas projektowania.
W niniejszym artykule postaram się poruszyć wyzwania, przed którymi stają seniorzy podczas korzystania z aplikacji, oraz zaproponować sposoby pokonania tych trudności, dzięki dobrym praktykom projektowym.
Specjalne interfejsy dla seniorów
Zatem na początku powinniśmy zadać sobie pytanie, czy konieczne jest tworzenie specjalnych interfejsów dla seniorów? Otóż niekoniecznie! Seniorzy nie potrzebują specjalnego interfejsu zaprojektowanego z dedykacją dla nich. Tworząc przyjazny seniorom interfejs, wystarczy przestrzegać najlepszych praktyk dostępności. Tym samym czyniąc nasze produkty dostępnymi dla wszystkich użytkowników, bez względu na wiek, czy choroby.
Dlaczego mówimy o dostępności?
Dlaczego producenci oprogramowań i sprzętu komputerowego zaczynają mówić o tym, jak ważna jest dostępność i jak starają się, aby ich produkty były dostępne dla wszystkich? Odpowiedź jest prosta: ponieważ tak należy robić. Dostępność nie jest tylko trendem, czy modą, jest zasadniczą częścią projektowania. Jest wręcz jednym z najważniejszych jego aspektów. Projektując powinniśmy zawsze pamiętać o tym, że z produktu będą korzystać osoby o różnych zdolnościach i możliwościach. Biorąc pod uwagę potrzeby wszystkich użytkowników, możemy stworzyć produkty, które będą naprawdę dostępne dla każdego.
Definicja dostępności
Najkrócej rzecz ujmując, dostępność jest miarą zdolności użytkownika do korzystania z produktów/usług. Projektowanie z myślą o dostępności umożliwia osobom z różnymi zdolnościami i niepełnosprawnościami: postrzeganie, rozumienie, nawigację, czy interakcję. Projektowanie pod kątem dostępności jest ważne, ponieważ sprawia, że produkty mogą być używane przez wszystkich. Dzięki dostępności, możemy zapewnić, naszych odbiorców, że każdy będzie mógł z nich korzystać i cieszyć się nimi. Dostępność jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także właściwym działaniem.
Jakie wyzwania stoją przed seniorami, korzystającymi z technologii? Jest kilka wyzwań, z którymi seniorzy muszą się zmierzyć, korzystając z technologii, poniżej wymieniam zaledwie trzy takie aspekty, jednak trudności tych jest o wiele więcej.
Zaburzenia widzenia
Z wiekiem pogarsza się nasz wzrok. Może to utrudniać czytanie tekstu na ekranie komputerów, laptopów, czy smartfonów, a także rozróżnianie kolorów. Co ważne z zaburzeniami wzroku nie mierzą się tylko starsze osoby, ale również młodsze, które posiadają wady wrodzone, bądź też wynikające z dużej częstotliwości użytkowania elektroniki, czy złej higieny pracy. Problemy ze wzrokiem mogą utrudniać lub uniemożliwiać czytanie tekstu na ekranie. W niektórych przypadkach zaburzenia mogą być tak poważne, że osoba nie jest w stanie pracować, a nawet wykonywać podstawowych zadań.
Upośledzenie ruchowe
Artretyzm i inne schorzenia mogą utrudniać korzystanie z myszy lub klawiatury, a nawet z poprawnego użytkowania smartfonów. Upośledzenie to może być spowodowane przez różne czynniki, w tym zapalenie stawów i inne choroby, a także czynniki związane z wiekiem. Dla wielu osób z niepełnosprawnością ruchową korzystanie z komputera jest trudne lub niemożliwe.
Zaburzenia poznawcze
Osoby starsze mogą mieć problemy ze zrozumieniem skomplikowanego języka używanego w danym produkcie lub instrukcji. Mogą mieć też problemy z przypomnieniem sobie, gdzie ukończyli zadanie, jaki krok powinni dalej kontynuować lub ze śledzeniem wielu kroków. Równie często obserwuję, iż osoby starsze są sceptycznie nastawione do technologii, szczególnie, gdy już na początku zetknięcia z produktem napotkają jakąś trudność.
Co można zrobić, aby technologia była bardziej dostępna dla seniorów?
Jest kilka rzeczy, które jako projektant możesz zaimplementować do swojego projektu, aby technologia była bardziej dostępna dla seniorów:
Po pierwsze używaj dużych, łatwych do odczytania fontów (świetnie sprawdzą się tutaj fonty bezszeryfowe, które są łatwiejsze do odczytania na urządzeniach elektronicznych), bądź też daj możliwość konfiguracji wielkości fontów. Zawsze upewniaj się, że tekst na Twojej stronie internetowej lub w aplikacji jest wystarczająco duży, by mogła go łatwo przeczytać osoba o słabym wzroku. Kolejno pamiętaj, iż stosując wysoki kontrast kolorów (np. czarny tekst na białe tło), automatycznie ułatwiasz czytanie tekstu osobom o słabszym wzroku. Równie ważne jest stosowanie ikon z rozwagą. Wiem jak bardzo ikony są popularne, jednak unikaj ich przesytu, równocześnie pamiętaj o dodawaniu podpisów, które pomogą zrozumieć daną ikonę.
Prosty język: pisząc tekst pamiętaj o prostym i zrozumiałym języku. W swoich projektach pamiętaj o łatwej i intuicyjnej nawigacji, dzięki której Twoi użytkownicy z łatwością wykonają zadania, których się podjęli. Unikaj żargonu i technicznych terminów, które mogą nie być zrozumiałe dla wszystkich. W dużym skrócie – mów językiem użytkowników, pamiętaj, że większość nie zna specjalistycznego słownictwa. Pamiętaj, aby przekazywać jasne informacje zwrotne – informuj o postępach i celu końcowym (aby uniknąć problemów związanych z pamięcią). Równocześnie możesz zapewnić alternatywne sposoby wykonania zadań na swojej stronie internetowej lub w aplikacji. Na przykład, jeśli masz formularz, który trzeba wypełnić, podaj link do wersji PDF formularza, który można pobrać i wydrukować.
Zwiększ rozmiar elementów klikalnych, tym samym dostosowując je do osób z niepełnosprawnościami ruchowymi tj. upewnij się, że przyciski i linki na Twojej stronie internetowej lub w aplikacji są wystarczająco duże, aby mogły być łatwo klikane przez osoby z niepełnosprawnością ruchową.
Dołączaj materiały audio i wideo do swojej strony internetowej lub aplikacji, aby pomóc w wyjaśnieniu złożonych koncepcji. Używaj podpisów i transkrypcji do treści audio i wideo, aby uczynić je dostępnymi dla osób z problemami ze słuchem. Pamiętaj, aby stopniowo wprowadzać informacje w danym produkcie oraz unikać ich nadmiaru. Równocześnie pamiętaj, aby jednocześnie na ekranie wyświetlała się jak najmniejsza ilość informacji – pomoże to odbiorcy skoncentrować się na danym zadaniu. Minimalizm – a raczej minimalistyczny projekt to również bardzo istotny aspekt, dzięki któremu Twój użytkownik będzie z większą łatwością poruszał się po stworzonej przestrzeni.
Przestrzeganie tych najlepszych praktyk pomoże uczynić Twój produkt bardziej dostępnym dla seniorów. Udostępniając swój produkt, nie tylko pomagasz seniorom, ale także zwiększasz prawdopodobieństwo, że wszyscy będą mogli z niego korzystać i cieszyć się nim.
Podsumowując: seniorzy nie potrzebują specjalnie dedykowanego interfejsu, aby czuć się komfortowo podczas korzystania z aplikacji. Projektowanie pod kątem dostępności oznacza projektowanie dla wszystkich. Nie oznacza to tworzenia osobnego interfejsu lub zestawu funkcji specjalnie dla seniorów. W rzeczywistości przestrzeganie najlepszych praktyk i wytycznych dotyczących użyteczności będzie więcej niż wystarczające, by uczynić produkty dostępnymi dla wszystkich użytkowników, bez względu na wiek, czy jakiekolwiek problemy fizyczne lub poznawcze (związane z wiekiem lub inne). Z całą pewnością tworząc produkty dostępne dla wszystkich znacznie przyczynisz się do udostępnienia produktów każdemu użytkownikowi.